Α' Βοήθειες σε περίπτωσης εγκαύματος από φωτιά

Διάφορες φορές σύντροφοι κατά τη διάρκεια εμπρηστικών επιθέσεων ή επεισοδίων έχουν τραυματιστεί από εγκαύματα, περισσότερα ή λιγότερα σοβαρά. Ακριβώς επειδή η αστυνομία μπορεί να το έχει καταλάβει –από κάποια κάμερα ή από κάποιο αυτόπτη μάρτυρα- θα ήταν προτιμότερο, αν η κατάσταση το επιτρέπει, οι πρώτες βοήθειες να δοθούν σε κάποιο σπίτι και σε δεύτερο χρόνο από κάποιο γιατρό. Οπότε το να έχουμε προληπτικά στο φαρμακείο μας ό,τι χρειαζόμαστε μόνο προς όφελος μας μπορεί να φανεί.

ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ-Α’ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

Το ανθρώπινο δέρμα αποτελείται από δύο στιβάδες (στρώματα). Η εξωτερική στιβάδα, το ορατό μέρος που βρίσκεται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον, ονομάζεται επιδερμίδα και δρα σαν ένα προστατευτικό αδιάβροχο στρώμα. Κάτω από αυτό βρίσκεται το κυρίως δέρμα (χόριο), που αποτελείτο βασικό μέρος του ανθρώπινου δέρματος. Το κυρίως δέρμα περιέχει νεύρα, μυς, ιδρωτοποιούς αδένες και τις ρίζες των θυλακίων των τριχών, οι οποίες τερματίζουν επάνω στην επιδερμίδα ή και πέρα από αυτή. Τέλος, κάτω από το κυρίως δέρμα υπάρχει και ένα στρώμα λιπώδους ιστού που εφοδιάζει το δέρμα με ζωτικά θρεπτικά συστατικά.

Έχετε πάντα κατά νου ότι το δέρμα είναι ένα όργανο - στην ουσία, το μεγαλύτερο όργανο του σώματος. Οι λειτουργίες του είναι προστατευτικές και ρυθμιστικές: παρέχει προστασία έναντι των μολύνσεων και των τραυματισμών από το εξωτερικό περιβάλλον, ενώ παράλληλα βοηθάει να ρυθμίζεται η θερμοκρασία του σώματος. Το δέρμα μπορεί να ελέγχει την απώλεια ή κατακράτηση θερμότητας με το να διαστέλλει ή να συστέλλει τα τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία που υπάρχουν στη επιφάνεια του. Επίσης ελέγχει την εφίδρωση (διαπνοή) και το ρίγος.

Το βάθος των εγκαυμάτων εκτιμάται με βάση την κατάταξη τους σε τρία διακριτά επίπεδα - πρώτου βαθμού, δευτέρου βαθμού και τρίτου βαθμού.

• Εγκαύματα πρώτου βαθμού - Σ' αυτά δεν έχει προκληθεί καμιά σημαντική βλάβη στο δέρμα και δεν υπάρχει φθορά στη δομή των νεύρων ή των αιμοφόρων αγγείων. Εδώ συμπεριλαμβάνονται τα επιφανειακά εγκαύματα, όπως π.χ. τα ηλιακά εγκαύματα, τα δε χαρακτηριστικά τους είναι ερυθρότητα, τοπικό οίδημα, επιφανειακός πόνος ή ευαισθησία. Απαιτούν μικρή ή και καθόλου θεραπεία.
• Εγκαύματα δευτέρου βαθμού - Εδώ η επιδερμίδα έχει καταστραφεί, αλλά τα υποκείμενα αιμοφόρα αγγεία και νεύρα δεν έχουν επηρεαστεί σημαντικά. Τα εγκαύματα δευτέρου βαθμού συνήθως δημιουργούν φλύκταινες (φουσκάλες), πόνο, και εξοίδηση (πρήξιμο), απαιτούν δε κάποιο επίπεδο ιατρικής αντιμετώπισης. Είναι πάντως αρκετά σοβαρά, ώστε να αποβούν απειλητικά για τη ζωή αν καλύπτουν πάνω από το 60% του σώματος.
• Εγκαύματα τρίτου βαθμού - Είναι η πιο σοβαρή κατηγορία εγκαυμάτων, στην οποία το έγκαυμα καταστρέφει και τις δύο στιβάδες του δέρματος, συμπεριλαμβανομένων και των νεύρων και των αιμοφόρων αγγείων, αλλά ακόμα και τον υποκείμενο λιπώδη ιστό. Μπορεί έτσι να γίνουν ορατά τα οστά και οι μύες. Αυτά τα εγκαύματα είναι πολύ σοβαρά και μπορεί να μοιάζουν με μαύρο απανθρακωμένο κάρβουνο, να έχουν γκρι χρώμα ή να μοιάζουν με κερί.

Κάθε ένας από αυτούς τους τρεις τύπους εγκαυμάτων έχει διαφορετική απόκριση στην επούλωση. Μετά το κάψιμο, τα αιμοφόρα αγγεία διοχετεύουν υγρό στο σημείο του εγκαύματος, εν είδει μηχανισμού αποκατάστασης. Αυτό το υγρό είτε παίρνει τη μορφή φυσαλίδων είτε συγκεντρώνεται επάνω στην επιφάνεια του δέρματος. Τα μεγάλα εγκαύματα προκαλούν σοβαρό σοκ όγκου από τη μεγάλη ποσότητα και μόνο της απώλειας αίματος.

Ένα επιπρόσθετο πρόβλημα είναι ότι η ζημιά που επέρχεται στο δέρμα μέσω των εγκαυμάτων κάνει το άτομο εξαιρετικά ευάλωτο σε μολύνσεις. Αυτό μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές αν μεσολαβήσει μεγάλο χρονικό διάστημα ανάμεσα στον τραυματισμό και την επαγγελματική θεραπεία. Εν είδει τεχνικής διάγνωσης, δοκιμάσετε να τσιμπήσετε την περιοχή του εγκαύματος με μια βελόνα. Αν το θύμα νιώσει πόνο, τότε το έγκαυμα είναι επιφανειακό. Αν δεν πονέσει, τότε το έγκαυμα έχει διεισδύσει βαθύτερα και ισοδυναμεί με έγκαυμα τρίτου βαθμού.

Πώς κρίνουμε το επίπεδο του εγκαύματος; Έχουμε ήδη περιγράψει τους βαθμούς των εγκαυμάτων, αλλά το άλλο κριτήριο βαρύτητας τους είναι η έκταση του σώματος που καλύπτουν. Ο παράγων αυτός επιτρέπει στο άτομο που παρέχει τις πρώτες βοήθειες να εκτιμήσει την έκταση της απώλειας υγρών και συνεπώς την επικινδυνότητα του αναπτυσσόμενου σοκ. Κάθε περιοχή του ανθρώπινου σώματος μπορεί να «χαρτογραφηθεί» εκφραζόμενη σε αντίστοιχο ποσοστό της συνολικής έκτασης του σώματος, κι αυτό είναι πιο χρήσιμο αν γίνεται με πολλαπλάσια του 9%, ως εξής:

• Κεφάλι: 9%
• Μπροστινό μέρος του κορμού: 18%
• Πίσω μέρος του κορμού: 18%
• Χέρια (βραχίονες): 9%
• Περιοχή των γεννητικών οργάνων: 1%
• Μπροστινό μέρος των ποδιών (κνημών): 9% το καθένα
• Πίσω μέρος των ποδιών (κνημών): 9% το καθένα
• Πέλματα και παλάμες: 1% το καθένα

Οπλισμένοι με την ικανότητα να κάνετε διάγνωση τόσο ως προς την έκταση, όσο και ως προς το βάθος των εγκαυμάτων, θα πρέπει τώρα να είστε σε θέση να κρίνετε τη σοβαρότητα των εγκαυμάτων σε κάποιο ατύχημα. Οι παρακάτω είναι κατευθυντήριες γραμμές για να ρυθμίσετε την αντίδραση σας:

• Απαιτείται επαγγελματική ιατρική θεραπεία για ένα έγκαυμα 2ου βαθμού που καλύπτει το 1% ή και περισσότερο της επιφάνειας του σώματος καθώς και για ένα έγκαυμα 3ου βαθμού οποιουδήποτε ποσοστού κάλυψης.
• Μετά από οποιοδήποτε έγκαυμα 2ου βαθμού με ποσοστό κάλυψης μεγαλύτερο από το 10% της επιφάνειας του σώματος, θα ακολουθήσει σοκ.
• Τα αναπνευστικά εγκαύματα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πιθανή αιτία βλάβης απειλητικής για τη ζωή.
• Τα εγκαύματα που καλύπτουν περισσότερο από το 60% της επιφάνειας του σώματος ενός ενήλικου ενέχουν υψηλό κίνδυνο θνησιμότητας αν δεν παρασχεθεί επαγγελματική ιατρική βοήθεια.
• Τα εγκαύματα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα αν συμβούν παράλληλα με κάποιον άλλο τραυματισμό.

Διαδικασία για την αντιμετώπιση των εγκαυμάτων

Μειώστε τη θερμοκρασία που υπάρχει στην περιοχή του εγκαύματος. Το έγκαυμα μπορεί να χρειάζεται κάποιο χρόνο για να δημιουργήσει τη βλάβη του και η θερμότητα που παραμένει στην περιοχή του εγκαύματος μπορεί να εξακολουθεί να καταστρέφει τον ιστό του σώματος επί ώρες, αν δεν τεθεί υπό έλεγχο, ειδικά αν τα ρούχα συνεχίσουν να συγκρατούν τη θερμότητα στο σημείο του εγκαύματος. Ρίξτε λοιπόν άφθονες ποσότητες κρύου νερού πάνω στο έγκαυμα και συνεχίστε να ρίχνετε τουλάχιστον για 10 λεπτά. Αν μπορείτε βουτάτε το σημείο που έχει καεί μέσα σε μια λεκάνη με νερό και παγάκια. Προσέξτε όμως: Μην ψύξετε το θύμα σε τέτοιο βαθμό, ώστε να υπάρξει κίνδυνος να δημιουργηθεί υποθερμία. Τα θύματα σοβαρών εγκαυμάτων είναι ιδιαιτέρως ευάλωτα σ' αυτό, διότι το δέρμα τους έχει απολέσει την ικανότητα του να ρυθμίζει τη θερμοκρασία. Θα έχετε μια ένδειξη για το ότι ένα έγκαυμα έχει κρυώσει όσο χρειάζεται, αν, όταν σταματήσετε να το βρέχετε, δεν θα αυξάνει ο πόνος που νιώθει ο ασθενής.

Αν μπορείτε, απομακρύνετε από την τραυματισμένη περιοχή τυχόν ρολόγια, δαχτυλίδια, ζώνες, σχοινιά, παπούτσια και ρούχα, καθώς το πρήξιμο που επακολουθεί ίσως κάνει δύσκολη τη μετέπειτα μετακίνηση τους και ίσως να εμποδίζουν την παροχή του αίματος στην περιοχή. Τα ρούχα μπορούν να κοπούν ή να αφαιρεθούν προσεκτικά από την πληγή, αλλά μην επιχειρήσετε να βγάλετε ένα ρούχο που έχει κολλήσει. Αντί γι' αυτό, ρίχνετε νερό απευθείας επάνω του και διατηρήστε το υγρό και κρύο.

Χρησιμοποιήστε άφθονο φυσιολογικό ορό -σε συσκευασία του 1lt καλύτερα- που πουλάνε στα φαρμακεία, αφού οι πληγές από εγκαύματα είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε μολύνσεις. Βάλτε πάνω στο έγκαυμα αντισηπτικό MERCUROCHROME και μετά βάλτε στο σημείο κάποια αντιβιοτική αλοιφή με κορτιζόνη.

Πρέπει να δίνονται στο θύμα υγρά, για να αντισταθμισθεί η απώλεια υγρών που έχει ήδη υποστεί. Αυτά θα πρέπει να παρέχονται τακτικά, σε μικρές ποσότητες -βεβαίως όχι αλκοόλ. Επίσης, η προσθήκη αλατιού στο νερό που πίνει το θύμα, με αναλογία μιας κουταλιάς του γλυκού αλάτι ανά λίτρο νερού, βοηθάει να αναπληρώνονται τα άλατα που χάνονται από τον οργανισμό.

Όταν ολοκληρωθούν αυτές οι διαδικασίες, θα πρέπει να επικεντρωθείτε στο να ελέγξετε μήπως υπάρχουν ορατά συμπτώματα σοκ ή αναπνευστικής ανεπάρκειας. Μην πειράξετε με οποιοδήποτε τρόπο το τραύμα του εγκαύματος, αυτό καθ' εαυτό, εκτός και αν υπάρχουν μέσα σ' αυτό ξένα σώματα που θα πρέπει να απομακρυνθούν. Οι φλύκταινες δεν πρέπει ποτέ να σπάζονται γιατί αυτό μπορεί να δημιουργήσει μόλυνση στο σημείο της πληγής.